Özgüven, kişinin yeteneklerini ve duygularını tanıması, kendini sevmesi ve kendisine güvenmesi olarak tanımlanabilir. Çocukta özgüven, doğumla birlikte gelişmeye başlar ve hayat boyu gelişen bir olgudur. Bebeklik döneminde çocuğun anne ve babasıyla arasında kurduğu ilişki, onun gelişiminde oldukça önemli bir rol oynamaktadır. Çocuğun ilk karşı karşıya geldiği sosyal çevre ailesi olduğundan çocuğun fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarının ne kadarının ve nasıl giderildiği onun gelişiminde önemli rol almaktadır. Çocuğun karşılaştığı bu ilk sosyal çevre olan, ailesinin verdiği tepkiler ve göstermiş olduğu davranışlar onun tüm gelişim sürecini etkiler. Büyükleri tarafından sevgi gören, gereksinim duyduğunda beklediği yakınlık ve ilgiyi bulan, fikirlerine değer verilen ve önemsenen, güven duyulan ve sorumluluklar verilen, iyi yaptığı şeyler için övülen, gurur duyulan, yaptıklarında hataya yer verilen ve olduğu gibi kabul edilen çocuğun kendine özgüveni olur. Buna karşılık sevildiğini, önemsendiğini hissetmeyen, beklediği yakınlık ve ilgiyi göremeyen, sürekli eleştirilen ve olduğu gibi kabul edilmeyen çocuk kendisini değerli hissetmez ve özgüveni olmaz. Kendisini değerli görmeyen(özgüveni olmayan) çocuk yaşadığı aile, çevre, okul ve toplum içinde problemlere sebep olur.
Temel gereksinimlerinin karşılanmasına dahi izin verilmeyen ve ebeveynler tarafından bertaraf edilen çocuklarda içe kapanıklık halinin çok yaygın görülüyor. Bununla birlikte, her istediği yerine getirilen çocuklarda, sorumluluk duygusu gelişmiyor ve çocuk bir süre en basit ihtiyaçlarını karşılamak için bile ebeveyninden yardım talep edebiliyor. Her iki tutum da yanlış olduğu gibi, çocuğun özgüven sahibi olması için ailelerin baskıcı olmadan kontrol sağlamaları gerekiyor.
Çocuklara hata yapma özgürlüğü tanıma ve temel gereksinimlerini kendi kendilerine karşılama konusunda fırsat verilmesi ise çocuğun özgüvenin gelişmesi açısından büyük önem taşıyor. Zorluklar karşısında mücadele etmeyi öğrenen çocuk, birey olma bilincine varabildiği gibi, ebeveynin her alanda çocuğa müdahale etmesi, çocuğun korkak yetişmesine ve özgüven eksikliği yaşamasına neden olabiliyor.
Çocuklarda Özgüven Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Düşüncelerini ifade edemez,Sorumluluk almak istemez,Kararsızlık yaşar,Sosyal ilişkilerde çekingen kalır,İlişkilerinde sınır koyamaz.
Çocuklarda Özgüven Geliştirmek İçin Neler Yapılabilir?
· Çocuklarda güven duygusunu geliştirebilmek için, erken çocukluk döneminden itibaren çocuğun desteklemesi önemlidir,
· Var olmalarının sizin için ne kadar önemli olduğunu onlara hissettirin. Onlara olan sevginizin başarı ya da başarısızlıklarına bağlı olmadığını, sizin için ne kadar önemli olduğunu ve onu ne kadar sevdiğinizi hep söyleyin.
· Yaptıkları ve ilgilendikleri şeylerin sizin için ne kadar önemli ve değerli olduğunu gösterin. Katıldıkları faaliyetleri ve ilgilendikleri şeyleri sorun, okulda katıldıkları faaliyetlerin gösterilerine gidin. İlgilendiği şeylerle ilgili okuduğunuz bir yazı ya da resmi onunla paylaşın.
· Çocuğun duygu ve düşüncelerine önem verip nasıl olduğu sorulabilir? “Bugün seni mutlu eden ne vardı?” “Bugün canını sıkan bir şey oldu mu?”
· Çocuklara düzenli olarak belirli ufak görevler ve sorumluluklar verilerek başarı duygusu tattırmak son derece önemlidir. Masayı toplamaya yardım etme ya da çocuğun ödevlerini kontrol etme; çocukta hem özgüven hem de sorumluluk duygusunu arttıracaktır.
· Beklentileriniz çocuğunuzun yaşına uygun olmalı. Çocuğunuzdan beklentilerinizi onun seviyesinin üstünde tutmayın. Ulaşabilecekleri hedefler koyun ve bu hedefleri başarmasında yardımcı olun.
· Evde yaşanan sorunlar ile ilgili olarak, çocukla doğrudan iletişim kurulması son derece önemlidir. Herhangi bir sorun yaşandığında, çocuk da bir birey olarak kabul edilmeli ve bu konuda çocukla diyalog halinde olunmalıdır.
· Evde güven ve sevgi ortamının oluşabilmesi için, ebeveynler arasındaki ilişkinin olumlu olması büyük önem taşıyor. Ebeveynin, çocuğa ilgi göstermesi sevgi duygusunu arttırdığı gibi, ebeveynlerin evde birlikte vakit geçirmeleri çocukların güven duygusunun gelişmesini sağlıyor. Çocuğunuzun sizi örnek aldığını unutmayın!
· Evinizde herkesin birbirine güvenebileceği, rahatça mutluluklarını, üzüntülerini, başarısızlıklarını, hayal kırıklıklarını paylaşabilecekleri bir ortam oluşturun.
· Çocuğun sorunları ya da hatalarının başka insanlar önünde tartışılmaması gereklidir. Çocuğu herkesin içinde eleştirmek ya da yaşadığı sorunlardan dolayı duyulan üzüntüyü çocuğun yanında başkalarıyla paylaşmak, çocuğun ailesine duyduğu özgüvenin azalmasına yol açacaktır.
· Çocukların başka çocuklar ile karşılaştırılmaması ve yarışa teşvik edilmemesi büyük önem taşımaktadır.
· Çocuğunuzu kendi ilgi alanı ve yetenekleri doğrultusunda faaliyetlere ve aktivitelere katılmasında destek olun. Böylece kendilerinde var olan yeteneklerin ortaya çıkmasını sağlayarak kendilerine özgüven duymalarını sağlamış olursunuz.
· Kendi becerilerinden emin olamadıklarında yetişkin desteğine ihtiyaç duyabilmektedirler. Yeni bir şey denemek için onu yüreklendirmek, yapabileceğini göstermek adım atmasını kolaylaştıracaktır. “Sen başla, yardıma ihtiyacın olursa ben buradayım” cümlesi adım atmasına fayda sağlayacaktır.
· Ebeveyn, çocuğa vaat ettiği sözleri mutlaka yerine getirmelidir. Aynı şekilde yerine getirilemeyecek durumlar için çocuğa söz verilmemelidir.
· Olumsuz olaylar esnasında çocuğa destek vermek oldukça önemlidir. Yanlış tutumlarından dolayı çocuğu ağır biçimde suçlamak ya da ciddi şekilde cezalandırmak, özgüven duygusunun azalmasına neden olacaktır.