Öğrenme becerisine ait değerlendirmeler çocuğunuzun hangi alanlarında sorun yaşadığına dair ipuçları vermektedir. Dr. Mel Levine’e göre insan zihni 8 nörogelişimsel sistemden oluşur. Her çocuk bu alanların bazılarında daha güçlü iken bazılarında daha zayıftır. Çocuğunuzun ön planda olan becerilerinin yanında desteklenmesi gereken beceri alanları olabilir.
8 Nörogelişimsel Alanın İçeriği:
1. Dikkat Kontrol Sistemi
a) Zihinsel enerji kontrolü b) Girdi aşaması c) Çıktı aşaması
2. Hafıza Sistemi
3. Dil Sistemi
4. Mekânsal Düzenleme Sistemi
5. Ardışık Düzenleme Sistemi
6. Motor Sistem
7. Yüksek Düşünme Sistemi
8. Sosyal Düşünme Sistemi
Bu becerilerden ………………………………………………..’in öncelikli olarak desteklenmesi gereken beceri alanları ve bu konuda size vereceğimiz tavsiye ve öneriler aşağıdaki gibidir;
1.Dikkat Kontrol Sistemi
Zihinsel Enerji Kontrolü
ü Başarabildiği alanları destekleyip, yapabildiklerini göstermelisiniz. Örn: Üslü sayıları yapabiliyorsa bunu beceriyi ona göstermeli sonra başka bir konuya geçmelisiniz.
ü Bir “akıl defteri” tutması işe yarayacaktır. Her ders için formül ve temel bilgileri yazacağı küçük bir not defteri edinmeli. Bu küçük not defterini hep çantasında taşımalı.
ü Çocuğunuz oturup çalıştığında onu “aferin, harika” sözcükleriyle desteklemeli, kendisine ders sonu bir ödül koymasına teşvik etmelisiniz.
ü Kısa ve sık aralıklarla çalışma sistemi oluşturmasına yardımcı olmalısınız. “Çalış tuvalete git, çalış potaya iki basket at, çalış saçını tara. Önce çalış sonra kendini en fazla 5dk olacak şekilde ödüllendir.” gibi öneriler vermelisiniz.
ü Çalışmaya başlamadan önce ne çalışacağını belirlemesine, gerekirse bu konuda kendiyle yazılı bir anlaşma yapmasına yardımcı olmalısınız. Böylece bu kurduğu hayalleri engellemesine yardımcı olur, kendini çalışmada tutmasını sağlar. Yine de o ana adapte olamayıp aile kavgasına, arkadaş ilişkilerine, sevgiliye takılıp kaldığını görürseniz duygusallık yerine gerçekçi olması için mantığı, ilişki kurma becerilerini, problem çözme becerilerini geliştirmesine yardımcı olmalısınız.
ü Ders sırasındaki sıkılmayı aşabilmek için derste aktif olmasını önermelisiniz. Parmak kaldırıp soru sorabilir, not tutar ve öğrendiklerini anlatırsa sıkıntıları azalacaktır. Anladığı konuları size, arkadaşına veya öğretmenine anlatacağını bilmek dersi daha dikkatli dinlemesine yol açacaktır.
ü Uyku gibi temel ihtiyaç sonrasında öğrenme gerçekleşir. İki gün uykusuz kalan öğrenci derse dikkatini veremeyecektir. Ilık duş almak, kitap okumak gibi her gece yapılan alışkanlıklar, güzel düşüncelerle yatağa girmek, başucuna konan lavanta vb. kokusu uykuya geçişi kolaylaştırır. Uyumadan önce televizyon, telefon ve bilgisayar oyunlarıyla zaman geçirmesinin uykuya geçişi engellediğini bilerek bunlara izin vermemelisiniz.
ü Sabah kurduğu alarm ile kesinlikle kendi kalkması onun için çok işe yarar. Anne babanın defalarca seslenmesi, yataktan çekiştirmesi kendi bedenini düzenlemesini önler. Kalkmazsa okula, derse geç kalacağını kendisinin öğrenmesini sağlamalısınız.
ü Önce sorumluluk (ödev vb.) sonra ödül işe yarar. Önce çikolatalı pasta yereniz sonra karnabahar yemeği yemek istemezsiniz. Önce çalışma sonra oyun, önce ödev sonra bilgisayar, önce ders sonra telefon sırasını gözetmelisiniz. 20 dk ders 30 dk telefon zamanlaması uygun değildir. Önemli olan yeterince çalışma sonrasına ödülü hak etmektir.
Girdi Aşaması:
ü Organize olup çalışmaya başlayamadığını görünce karar vermesine yardımcı olacak fikirler sunmalısınız.
ü Çocuğunuza hangi saatte derse başlayacağını, ne kadar sürede bitireceğini sorabilir. Belirlenen saat gelince “çalış” yaklaşımı yerine sadece saati söylemesi bile yeterince hatırlatıcı olmaktadır. Hatta çocuğunuzla anlaşarak saatin alarmını beraber kurabilirsiniz.
ü Çalışılan konulardaki önemli noktaların altını çizmesini istemeli, anlattırmalısınız. Okuduğu kitabı, izlediği filmi anlattırmak bu beceriyi geliştirir.
ü Soyut düşünce ve değerlendirme anlayışını yerleştirmeye yönelik çalışmalar yapmalısınız. Örn: yeni öğrendiği bilgi ile daha öncekiler arasında ilişki kurmasını isteyebilirsiniz.
ü Sınıfta arkadaşının ayakkabısına, etraftan gelen sese, sınavda başında bekleyen öğretmene takılıyorsa bu uyaranları kendisi dışında tutmasına yardımcı olmalısınız. “Şu anda çalışmamı dikkatlice yapıyorum.” diye düşünmek, bunu sesli söylemek kontrolü sağlar.
ü Eşyalarını nereye koyduğuna dair hatırlatıcı notlar yazmalı, eline uyarıcı bir işaret koymalı veya arkadaşından hatırlatmasını isteyebilmelidir.
ü Hedef belirlenmelidir. Hayallerini hedefe dönüştürmesi desteklenmelidir, ancak bu şekilde çalışma temposunu kaldırabilir. Hedefi olan öğrencinin motivasyonu da olacaktır.
ü Ezberlemesi değil öğrenmesi için desteklenmelidir. Düzenli tekrar yapmak, konuyu ilgili başka konulara benzetmek, komikleştirmek, kendi kodlarını oluşturarak hafızaya almak öğrenmeyi destekleyen yöntemlerdir.
ü Hayat zamandır. Zamanı öğrenmek hayatı öğrenmektir. Saati düzenli kullanmasını, derse başlayacağı zamanı planlamasını, ders süresini tahmin etmesini, zaman yönetimini iyi kavramasını desteklemelisiniz.
Çıktı Aşaması:
ü Çocuğunuzun soruları çözmesi ve sonrasında sonuçları kendisi değerlendirmesi önemlidir. Zaman kazandırma amaçlı bile olsa onun yerine deneme sınavı-test sonuçları kontrol edilmemeli, hata listesi çıkarılmamalıdır.
ü Ne cevap verdiğini, doğru cevabın ne olduğunu bilen öğrenci notunu en yakın tahmin eden öğrencidir. Yaptığını hatırlayarak öğretmeni veya arkadaşlarıyla karşılaştırıp sonuçlarını dedektif gibi takip etmelidir. Yani o sorunun doğru cevabının peşinde olmalıdır.
ü Dersi dinlerken dersi bölecek tavırlar, espiriler sınıf arkadaşları ve öğretmen tarafından engellenirse olumsuz davranışlarını kontrol etmeye başlayacaktır. Bu davranışların ilgi görmemesi için çaba göstermelisiniz.
ü Sınırların ve kuralların bizim güvenliğimiz için olduğu anlatılmalıdır. Kırmızı arabada ışıl geçmez, çünkü geçerse kaza olur ya da trafik cezası ödenir. Çocuğunuzun evde kuralları olursa okulda da kurallara uyar. Sınıfta kurallara uyudukça öğretmenlerinin onu takdir etmesi, övmesi çocuğunuzun kurallara uymasına yardımcı olur.
ü Davranışı kontrol eden sistem dur-düşün-davran sırası ile ilerlemelidir. Bu aşamaların tek tek ele alınması önemlidir. Soruyu tam anladıktan sonra şıkların tamamını okumaya yanlışı eleyip doğru cevabı bulmaya, matematikte işlem hatasını önlemek için kafadan işlem yapmamaya, mutlaka kitapçığın üstüne soru çözmeye yönlendirmelisiniz.
ü İlgili veya ilgisiz birçok konu hakkında konuşarak çalışmayı böldüğü zaman bu tür konuşmaları dinlemeyerek ve cevap vermeyerek dikkatinin dağılmasını önlemeye yardımcı olmalısınız.
2. Hafıza:
ü Ev içindeki sorunlar gibi çocuğunuzun duygusal dünyası öğrenme ve hafıza becerisini olumsuz etkiler. Çocuğunuza huzurlu, eleştirisiz, güvenli bir ortam sunmalısınız.
ü Ebeveyn olarak bilgileri acelecilikten uzak, yavaş konuşarak vermelisiniz.
ü Çocuğunuzun yeni öğrendiği bilgilerde bilgiyi kısaltması, özetlemesi ve yeniden ifade ederek kodlamasına yardımcı olabilirsiniz.
ü Bilgiyi resimleştirerek görsel hale getirmesine teşvik edebilirsiniz.
ü Yazarak çalışması, okurken altını çizmesi konusunda destek vermelisiniz.
ü Kimi ders kural ve formülleri, özet bilgileri odasına asmasına yardımcı olabilirsiniz.
ü Çocuğunuzun hangi öğrenme kanalı ile daha rahat öğrendiğini saptayarak o kanalı daha verimli kullanmaya yönlendirmelisiniz. Örn: işitsel yanı kuvvetli olan çocuk çalışırken bilgiyi sözel olarak tanımlamalı, görsel yanı kuvvetli olan çocuk ise bilgiyi resme, şekle, şemaya dökmelidir.
ü Belli bir zaman geçince bilgileri hala hatırlamasına yardımcı olması açısından kodlama yapmasını, kendi çağrışım yöntemlerini kurmasını ve bilginin hafızaya kaydedilmesini desteklemelisiniz. Böylece zihinsel canlandırma yaparak kendi yaşantısı ile ilişkilendirmesine katkıda bulunursunuz.
ü Hatalarını denetlemesine yardımcı olmalısınız. Hatalarını kontrol edip onları azaltmaya yönelik ödüller verebilirsiniz.
ü Sözel bir yönerge verdikten sonra onu tekrarlamasını isteyebilir, okuduğu problem ve çözüm adımlarını anlatmasını isteyebilirsiniz.
ü Bilginin sık sık tekrarlanması önemlidir. Çok test çözmek tekrarı arttıracağından bilgilerin hafızada kalmasına yardımcı olacaktır. Bilgiyi dosyaladıktan sonra hemen uyumak bilgiyi hafızada sağlamlaştıracaktır (araya hiçbir aktivite koymadan, mesaj yazmak vb.). bu sebeple gece çalışan çocukları engellememelisiniz.
3.Dil Sistemi:
ü Eline, sırtına gözü kapalı olarak harf, hece, cümle yazarak tanımasını isteyebilirsiniz.
ü Kartondan kesilmiş harfleri gözü kapalı tanımasını isteyebilirsiniz.
ü Bilmece, bulmaca, Scrabble gibi kelime oyunları oynayabilirsiniz.
ü Tabu gibi oyunlarla ifade becerisini destekleyebilirsiniz.
ü Günlük tutmasını isteyebilirsiniz.
ü Kitap okuyarak örnek olmalısınız.
ü Bir durum ile ilgili kafiyeli kelimeleri sıralamasını isteyebilirsiniz. Örn: Odandaki eşyalardan kafiyeli olanların listesini çıkar gibi.
ü Sevdiği bir filmi izleyip bir başkasına özetleyerek anlatmasını isteyebilirsiniz.
ü Tiyatro, okuma, izleme, bulmaca gibi etkinlikleri arttırmalısınız.
ü Okumanın zor geldiğini düşünüyorsa arada bir kaydedilmiş sesli kitapları ve romanları dinletebilirsiniz. Sesli okuma yapmak beyni de çalıştıran önemli bir egzersizdir.
ü Sistemli okuma ve yazma egzersizleri ile bu becerilerinin haftalık değerlendirmelerini gösteren şema, grafikler çizebilirsiniz. Belli adımlarda kendisini ödüllendirebilirsiniz. Örn: bir dk içinde kaç kelime okuduğu, bir paragraf yazısında kaç kelimede hata yaptığı vb.)
ü Özellikle kelimelerin ve vurguların doğru kullanımı için evde okumaları haber spikeri oyunu ile zevkli hale getirebilirsiniz. Örn: Çocuğunuz bir sayfayı çalışıp, kaydedip haber spikeri olarak okuyabilir. Sonra bu çalışmayı videoya çekerek kendisine izletebilirsiniz.
ü Birlikte okuduğunuz hikâyelere farklı sonlar yazabilirsiniz.
ü Düzenli sohbet ortamları yaratmalısınız. Ailenin hep beraber olduğu zamanlarda TV, bilgisayar gibi dikkat dağıtıcı unsurlardan uzaklaşıp tartışma-düşünme fırsatları yaratabilirsiniz (Önce daha güncel konular ve somut nesnelerden başlayıp sonra da soyut fikir ve konular hakkında).
ü “Filan, şey, yani” gibi dil becerisini kısıtlayan ifadelerden uzaklaştırmaya çalışmalısınız. Bu kelimeleri siz de kullanmamaya özen göstermeli ve ona rol model olmalısınız.
ü Deneyimlerini anlatmasına, daha çok konuşmasına ve sohbet etmesine teşvik etmelisiniz. Bir konu belirleyerek aile içinde röportaj yapmasını sağlayabilirsiniz.
ü Deyim ve atasözleri kullanarak bunlar hakkında beraber egzersizler yapabilirsiniz.
4.Mekânsal Düzenleme Sistemi:
ü Yönleri iyi bilmesi önemlidir. Yazı yazdığı ele göre sağ-sol kavramını öğretmeniz daha kalıcı olacaktır.
ü Günlük hayatta ölçüm araçlarını ifade etmeli ve tahminlerde bulunmasını isteyebilirsiniz. Örn: Bunun boyu kaç cm olabilir? Bana bir kg domates tart, vb.
ü Defter yazısını düzenlemek için egzersizler yaptırabilirsiniz. Kareli kâğıdın her bir karesine bir harf gelecek şekilde yazı çalışması yapmak, her kelimeden sonra kelimenin eni kadar boşluk bırakılması.
ü Tanıdığı, bildiği mekânların krokisini çizmesini isteyebilirsiniz.
ü Odasını, çalışma masasını düzenlemesine yardımcı olabilirsiniz. Resim, etiket yapıştırarak eşyalarının yerlerini hatırlatan ipuçları yerleştirebilirsiniz.
ü Bir sayfalık bir yazıyı noktalama işaretlerini de okuyarak yazmasını isteyebilirsiniz.
ü Maket yapımı, robot kulübü, trekking (doğa yürüyüşü), satranç, tavla, tenis, masa tenisi, jimnastik, bale, dans, piyano vb. gibi aktivitelere yönlendirebilirsiniz.
ü Evde maket yapmak, satranç, tavla ve dama gibi oyunlar oynayabilirsiniz.
ü Bedenini tanıyabileceği ve yön duygusunu geliştireceği spor, beden, sanat faaliyetlerine katılması yararlı olacaktır.
ü Yapboz oyunları mekânsal düzenleme için önemlidir.
ü Sofra kurmayı, çekmece düzenlemeyi, oda toplamayı adımlara bölerek yapmasını sağlamalısınız.
ü Basit bir mekanizmayı söküp parçaları birleştirmeye çalışabilirsiniz.
ü Labirent tarzı bulmacalar yapabilirsiniz.
ü Şehir içi veya şehir dışı yollardaki güzergâhları haritadan takip etmesini isteyebilirsiniz.
ü Arabanın bagajına eşya yerleştirmek, buzdolabındaki malzemeleri yerleştirmek gibi görevler verebilirsiniz.
ü Harita, atlas ya da küre üzerinden ülke bulma oyunu oynayabilirsiniz.
ü Alışveriş merkezinde istediğiniz mağazaya giderken krokiye bakarak çocuğunuzun size rehberlik etmesini isteyebilirsiniz.
5.Ardışık Düzenleme Sistemi:
ü Zamanı kullanmayı ve planlamayı öğrenmesi için zaman akışını kavrayabileceği şekilde hazırlanmış çizelgeler kullanarak günlük programlar yapmasını isteyebilirsiniz.
ü Zaman tahmini yapmasını isteyebilirsiniz. Örn: Evden okula servisle gitmek ne kadar sürer? Bu problemi kaç dk’da bitirebilirsin? Ödevini bitirmene ne kadar süre kalmış olabilir?
ü Planlama gerektiren bir durumda (seyahate gitmek gibi) sırası ile ne gibi hazırlıklar yapılması gerektiğini sorabilir, düşünmesini sağlayabilir, yaşına uygun planlama görevleri verebilirsiniz.
ü Akraba çocuklarını ve arkadaşlarını doğum tarihlerine göre küçükten büyüğe doğru sıralamasını isteyebilirsiniz. Bozuk ya da kâğıt paraları küçükten büyüğe doğru sıralamasını isteyebilirsiniz.
ü Sevdiği bir oyunun nasıl oynandığını anlatmasını isteyebilirsiniz.
ü İzlediği filmi, okuduğu kitabı akış sırasına göre anlatmasını isteyebilirsiniz.
ü Öğrenmesi gereken sıralı kavramları (çarpım tablosu, tarihler) şarkı, tekerleme veya şiire dönüştürerek sırasının daha kolay aklında kalmasına teşvik edebilirsiniz.
ü Sık sık ileri-geri sayma alıştırmaları yapabilir.
ü Ritmik müzik aletlerini kullanmak (bateri gibi) ya da ritmik hareketlere dayalı spor dalları (tenis gibi) ve dans çalışmaları yapması çocuğunuzun sıralama becerisine de katkı sağlayacaktır.
6. Motor Sistem:
ü Okunaksız ya da çok iri/küçük harf karakteri ile yazan çocuğunuza “çirkin yazıyor” gibi bir etiketleme yapılmasına izin vermeden sorunu ele almalısınız.
ü En rahat ettiği kalem tutma şekline izin vermelisiniz.
ü Hamur, çamur, kil veya stres toplarıyla el kaslarının güçlenmesine destek olmalısınız.
ü Sıvıyı huniyle şişeye boşaltmak, bezelye ayıklamak, hamur yoğurmak, tornavidayla vidalamak, duvar çivi çakmak gibi yaşına uygun işleri yapmasını sağlayabilirsiniz.
ü Vücut koordinasyonunu geliştirecek sporlar yaptırmalısınız. Düz çizgide yürümek, top oyunları oynamak, bisiklet binmek, yüzmek, dart tahtasına ok atmak gibi kaba motor becerilerin yanında desen çalışmaları, makasla resim kesmek, ipe boncuk dizmek, pirinç ayıklamak, noktalı çizgileri birleştirmek gibi ince motor becerilerine yardımcı olan egzersizleri desteklemelisiniz.
7. Yüksek Düşünme Sistemi:
ü Ondan matematik problemleri kurmasını isteyebilir, problem çözme mantığını kavramasına katkı sağlayabilirsiniz.
ü Takvim üstünden her gününü işaretletebilir, saat tahminleri yaptırabilir, dakika sınırlı çalışmalara teşvik edebilirsiniz.
ü Alışverişte alınan malzemelerin bedellerini hafızasında toparlayarak ödeyeceği miktarı önceden hazırlamasını isteyebilirsiniz. Seyahate çıkmadan önce ne gibi plan ve hazırlıklar yapılacağı konusunda yardım isteyebilirsiniz.
ü Bir matematik problemi yazıp, problemin içine problemle ilgili olmayan bir bilgi verip ilgisiz olan sayıyı ve bilgiyi bulmasını isteyecek egzersizler yaptırabilirsiniz.
ü Hızlı değil doğru yapmasının önemini vurgulayarak problemi adım adım ele almasını isteyebilirsiniz. Böylece yetiştirme kaygısı ile yanlış yapıp sonuca ulaşamadığı durumlara yardımcı olursunuz.
ü Kavramları oyunlara dönüştürüp daha kolay kavramasını sağlayabilirsiniz. Örn: Baharat isimlerini sayalım ya da balıkçıda satılan balık isimleri neler? Anlamını bilmediği kavramlar için soru sormaya cesaretlendirebilirsiniz.
ü Çocuğunuzun karşılaştığı karmaşık gibi görünen bir durumun, planlandığında kolayca çözülebilecek bir problem olduğunu fark etmesini sağlayabilirsiniz. Örn: Masasını toplama işini zor olarak görüyorsa, adım adım planlayarak çözmesi için yol gösterebilirsiniz.
ü Çözmesi gereken bir sorunun bitmiş halinin nasıl görüneceğini zihninde canlandırmasını isteyebilirsiniz. Örn: Çantanı toplayıp düzenlediğinde nasıl görüneceğini, hangi malzemeleri yanına alman gerektiğini, ödevini bitirdiğini bir düşün!
ü Herhangi bir konuda bir çözüm aradığında, ondan daha önceki benzer durumlara nasıl yaklaştığını ve izlediği yolları düşünmesini ve anlatmasını isteyebilirsiniz.
ü Sabah gün için plan yapmasını isteyip akşam olunca planının nasıl gittiğini sorabilirsiniz.
ü Ona zor görünen problemleri daha küçük parçalara ayırıp tek tek ele almasını önerebilirsiniz. Hem daha kolay başa çıkacak hem de motive olacaktır.
ü Çocuğunuzu bir problemle karşılaştığında problemi iyi bir şekilde tanımlaması ve bir hedef oluşturması için cesaretlendirmelisiniz. Bu hedefler olabildiğince net olmalıdır. Ayrıca en iyi hedefler belirli ve ölçülebilen hedeflerdir. “Geometri notumu 80’den 85’e çıkartmak” gibi olabilir.
ü Çocuğunuzla birlikte bir problem üzerine konuşup problemi değişik açılardan görmesi için ona yardımcı olmaya çalışabilirsiniz. Örn: Arabanın lastiği patladı, neler yapabiliriz?
ü Kendine özgü bakış açısı ile basmakalıp (iyi-kötü, güzel-çirkin) yorumları dışında çocuğunuzun ilgi alanına giren konular hakkında konuşmasını desteklemelisiniz.
ü Basında çıkan reklamları, bir konuşmacının ifadelerini birlikte değerlendirin. Örn: Sence bu diş macunu reklamın amacı ne?
ü Tarihteki olayları ele alıp, “Bu karar böyle alınmasaydı neler olabilirdi?” gibi tartışma/düşünme konuları açabilirsiniz.
ü Çocuğunuzun yaratıcılığı konusunda adım atmasını sağlayabileceğiniz “Bilgisayar oyunu çıkarsan nasıl bir oyun olurdu?” , “Bir yemek hazırlasan içine neler koyardın?” gibi sorularla onu düşünmeye teşvik edebilirsiniz.
ü Çocuğunuzdan ailenin birlikte yaşamasını kolaylaştıracak kurallar koymasını isteyebilir ve bu kuralların takibini ona verebilirisiniz.
ü Kendisini lider pozisyonunda hayal ettirerek, kurallar koymasını isteyebilirsiniz. “Site yöneticisi olsan ne gibi kuralları hangi sebeple koyardın?”
ü Çocuğunuz kurallara uyduğunda onu takdir ettiğinizi gösterebilirsiniz. Böylece kurallara uyma konusunda onu teşvik edebilirsiniz.
ü Sıra dışı durumlar yaratılarak fikir yürütmesini isteyebilirsiniz. “Masanın 3 ayağı olsaydı nasıl olurdu?”
ü İstediği kadar abartarak ve hayal gücünü kullanarak bazı nesne, mekân ve ortamlar yaratmasını isteyebilirsiniz. “Arabada çok işe yarayacak bir alet düşün, bu ne olurdu? Çiz ve anlat.
ü Farklı nesnelerin başka ne gibi amaçlarla kullanılabileceğini bulmasını isteyebilirsiniz.
8. Sosyal Düşünme Sistemi:
ü Duygularınızı ifade etmekte cömert davranmalısınız.
ü Davranış ve tutumlarının sonucunda hangi duygu ve izlenimlere sahip olduğunuzu paylaşmalısınız.
ü Cümlede vurgu, ifade biçimi ve tonlamanın farklarına yönelik çalışmalarla desteklemelisiniz.
ü Arkadaşlıklar kurması için teşvik etmeli ve uygun sosyal ortamlar yaratmalısınız.
ü Konuşmalarını monolog halinden diyalog haline geçmesine teşvik etmelisiniz.
ü İzlediğiniz film ya da okuduğu hikâyeler sonrası karakterlerin başından geçen olayları değerlendirip “Sence nasıl hissediyordur?” sorusunu yöneltebilirsiniz.
ü Başkaları yerine geçerek empati yeteneğini geliştiren rol oynama, karakter canlandırma, taklit yapma gibi oyunları desteklemelisiniz.