Obsesif Kompulsif Bozukluk kişilerin obsesyon (saplantı, takıntı) veya kompulsiyonlara (zorlantı) sahip olduğu, yaygın, kronik ve uzun süreli bir ahatsızlıktır.Obsesyonlar tekrarlayıcı düşünce, dürtü veya zihinsel imajlardır ve anksiyeteye (kaygı) yol açarlar. Kişi tarafından genellikle mantıkdışı bulunurlar, zorlayıcıdır ve istemsizdir. Yaygın obsesyonlar:
– Mikrop kapma veya mikrop bulaşması korkusu
– Tabular ,yasak düşünceler (cinsel ,dini içerikli düşünceler, başka birine ,kendine zarar verme obsesyonları )
– Nesnelerin – olayların simetrik veya mükemmel bir sırada olması isteği
– Sayma obsesyonları
– Biriktirne – istifleme obsesyonları
Kompulsiyonlar bireylerin obsesyonlarını bastırmak için bilinçli olarak sergilenen tekrarlayıcı davranışlar veya zihinsel eylemlerdir. Kompulsiyonların amaçları obsesyonlardan kaynaklı sıkıntıyı minimuma indirgemekle beraber, gerçekleştirilen eylemin amaçlanan durumla arasında mantıksal bir ilişki yoktur. Kompulsiyon belirtileri :
– Fazla temizlik yapma / aşırı el yıkama, aşrı hijyen
– Düzen takıntısı ve sıralama
– Bir şeyleri sürekli kontrol etme ( örn: kapıyı kilitleyip kilitlemediğini)
– Zorlayıcı sayma (araçların plakalarını sayma)
OKB nedenleri arasında genetik faktörlerin yanında ,hormonal faktörler, travmalar ve kişilik özellikleride (ayrıntıcı olma hali , mükemmeliyetçi, kusursuzluk arayışı ,fazla titizlik ) gösterilebilir.
OKB ile bağlantılı ritüeller son derece rahatsızlık veren, günlük akışı bozan, sosyal izolasyona yol açan şekildedir.. Çocukluk çağında sık karşılaşılan obsesyon mikrop bulaşma korkusudur bunun sonucu oluşan kompulsiyon ise kaçınma ve aşırı el yıkama davranişidır. Sıklıkla görülen bir diğer obsesyon ise kendisine veya ebeveynlerine zarar geleceğine dair kaygıları içerir ve kontrol kompulsiyonu eşlik eder. Diğer yaygın kompulsiyonlar ise dokunma, sayma, sıralama veya zihinsel eylemlerdir (dua, spesifik şeyleri düşünme, zihinde tekrarlama gibi). Bu kompulsiyonlar çocukların akademik başarılarını ve akran iletişimlerini etkileyebilir. Ergenlik döneminde ise cinsellikle ilgili obsesyonlar sıklıkla görülür.
OKB’ye sıklıkla eşlik eden rahatsızlıklar şunlardır:
– Depresyon
– Anksiyete bozukluğu
– Bipolar bozukluk
– Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu
– Tik bozukluğu / Tourette sendromu
– Otizm spektrum bozukluğu
– Yeme bozuklukları
OKB tedavisinde en etkili iki yöntem Bilişsel Davranışçı Terapi ve ilaç tedavisidir.