EMDR (EYE MOVEMENT DESENSİTİZATİON AND REPROCESSİNG) TERAPİ NEDİR?
Göz Hareketi Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR), travmatik anılarla ilişkili sıkıntının hafifletilmesi için tasarlanmış bir psikoterapi tedavisidir. Shapiro’nun (2001) Uyarlanabilir Bilgi İşleme modeli, EMDR terapisinin, bunları uyarlanabilir bir çözüme getirmek için travmatik anılara ve diğer olumsuz yaşam deneyimlerine erişmeyi ve bunları işlemeyi kolaylaştırdığını öne sürer. EMDR, bazı insanlar daha az seanstan fayda görse de genellikle haftada bir veya iki kez toplam 6-12 seans uygulanan bireysel bir terapidir. Oturumlar birbirini izleyen günlerde yapılabilir.
EMDR terapisi ile başarılı bir tedavinin ardından, afektif sıkıntı giderilir, olumsuz inançlar yeniden oluşturulur ve fizyolojik uyarılma azaltılır. EMDR terapisi sırasında, hasta duygusal olarak rahatsız edici materyale kısa ardışık dozlarda katılırken aynı anda harici bir uyarana odaklanır. Terapistin yönlendirdiği yanal göz hareketleri en yaygın olarak kullanılan dış uyarıcıdır, ancak el vurma ve sesli uyarı dahil olmak üzere çeşitli diğer uyaranlar sıklıkla kullanılır (Shapiro, 1991). Shapiro (1995, 2001), EMDR terapisinin travmatik bellek ağına erişimi kolaylaştırdığını, böylece travmatik bellek ile daha uyarlanabilir anılar veya bilgiler arasında yeni ilişkiler kurulmasıyla bilgi işlemenin geliştirildiğini varsayar. Bu yeni ilişkilerin tam bilgi işleme, yeni öğrenme, duygusal sıkıntının ortadan kaldırılması ve bilişsel iç görünün gelişmesiyle sonuçlandığı düşünülmektedir. EMDR terapisi üç yönlü bir protokol kullanır:
(1) işlev bozukluğunun temelini oluşturan geçmiş olaylar işlenir, uyarlanabilir bilgilerle yeni ilişkilendirici bağlantılar oluşturulur;
(2) sıkıntıya neden olan mevcut koşullar hedef alınır ve iç ve dış tetikleyiciler duyarsızlaştırılır ;
(3) danışanın uyarlanabilir işleyiş için gerekli becerileri edinmesine yardımcı olmak için gelecekteki olayların hayali şablonları dahil edilir .
EMDR (Göz Hareketini Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme), insanların rahatsız edici yaşam deneyimleri sonucu ortaya çıkan semptomlardan ve duygusal sıkıntılardan iyileşmesini sağlayan bir psikoterapidir. Tekrarlanan araştırmalar, EMDR terapisini kullanarak insanların bir zamanlar fark yaratması yıllar süren psikoterapinin faydalarını deneyimleyebileceğini göstermektedir. Şiddetli duygusal ağrının iyileşmesi için uzun bir süre gerektirdiği yaygın olarak kabul edilmektedir. EMDR terapisi, bedenin fiziksel travmadan kurtulması kadar, zihnin de aslında psikolojik travmadan iyileşebileceğini göstermektedir. Elinizi kestiğinizde vücudunuz yarayı kapatmak için çalışır. Yabancı bir cisim veya tekrarlanan yaralanma yarayı tahriş ederse, alevlenir ve ağrıya neden olur. Blok kaldırıldıktan sonra iyileşme devam eder. EMDR terapisi, benzer olaylar dizisinin zihinsel süreçlerde meydana geldiğini gösterir. Beynin bilgi işleme sistemi doğal olarak ruh sağlığına doğru hareket eder. Sistem rahatsız edici bir olayın etkisiyle engellenir veya dengesiz olursa, duygusal yara oluşur ve yoğun ıstıraba neden olabilir. Blok kaldırıldıktan sonra iyileşme devam eder. EMDR terapi eğitim oturumlarında öğrenilen ayrıntılı protokolleri ve prosedürleri kullanarak, klinisyenler hastalara doğal iyileşme süreçlerini etkinleştirmede yardımcı olur.
EMDR’de Tedavi Süreci Nasıldır?
EMDR tedavisi sekiz aşamalı bir tedavidir. Seansın bir bölümünde göz hareketleri (veya diğer iki taraflı uyarılar) kullanılır. Klinisyen ilk önce hangi hafızayı hedefleyeceğini belirledikten sonra, danışandan bu olayın veya düşüncenin farklı yönlerini akılda tutmasını ve gözlerini, danışanın görüş alanında ileri geri hareket ederken terapistin elini izlemek için kullanmasını ister. Bu olurken, bir Harvard araştırmacısının Hızlı Göz Hareketi (REM) uykusunda yer alan biyolojik mekanizmalarla bağlantılı olduğuna inanılan nedenlerden dolayı, iç çağrışımlar ortaya çıkar ve danışanlar hafızayı ve rahatsız edici duyguları işlemeye başlar. Başarılı EMDR terapisinde acı verici olayların anlamı duygusal düzeyde dönüştürülür. Örneğin, bir tecavüz kurbanı, korku ve kendinden tiksinme duygusundan, “Bundan kurtuldum ve güçlüyüm” inancına geçer. Konuşma terapisinin aksine, hastaların EMDR terapisinde edindikleri iç görüler, klinisyen yorumundan değil, danışanın kendi hızlandırılmış entelektüel ve duygusal süreçlerinden kaynaklanmaktadır. Net etki, danışanların EMDR terapisini bir zamanlar kendilerini aşağılayan deneyimler tarafından güçlendirilmiş hissederek sonuçlandırmalarıdır. Yaraları kapanmakla kalmaz aynı zamanda dönüşür. EMDR terapötik sürecinin doğal bir sonucu olarak, danışanların düşünceleri, duyguları ve davranışları duygusal sağlık ve çözümün sağlam göstergeleridir-bunların hepsini ayrıntılı olarak konuşmadan veya diğer terapilerde kullanılan ödevleri yapmadan gerçekleşir-.
Terapi Aşamaları
EMDR terapisi, üç zaman dilimine dikkat edilmesini içerir: geçmiş, şimdiki zaman ve gelecek. Geçmişteki rahatsız edici anılara ve ilgili olaylara odaklanılır. Ayrıca, sıkıntıya neden olan mevcut durumlara ve gelecekteki olumlu eylemler için gerekli beceri ve tutumları geliştirmeye verilir. EMDR terapisi ile bu maddeler sekiz aşamalı bir tedavi yaklaşımı kullanılarak ele alınır.
Aşama 1: İlk aşama, tarih alma oturumlarıdır. Terapist, danışanın hazır olup olmadığını değerlendirir ve bir tedavi planı geliştirir. Danışan ve terapist, EMDR işleme için olası hedefleri belirler. Bunlar, duygusal sıkıntıya neden olan üzücü anıları ve mevcut durumları içerir. Diğer hedefler geçmişte yaşanan ilgili olayları içerebilir. Gelecekteki durumlarda müşteri tarafından ihtiyaç duyulacak belirli beceri ve davranışların geliştirilmesine vurgu yapılır. İlk EMDR işlemi, yetişkin başlangıçlı stres faktörlerinden veya danışanın sorunlu bir çocukluk geçirmiş olması durumunda belirlenen kritik olay yerine çocukluk olaylarına yönelik olabilir. Danışanlar genellikle içinde bulundukları durum hakkında iç görü kazanır, duygusal sıkıntı giderilir ve davranışlarını değiştirmeye başlarlar. Tedavinin süresi travma sayısına ve TSSB başlangıç yaşına bağlıdır. Genellikle, tek olayda yetişkin başlangıçlı travması olanlar 5 saatin altında başarıyla tedavi edilebilir. Birden fazla travma kurbanının daha uzun bir tedavi süresi gerekebilir.
2. Aşama: Tedavinin ikinci aşamasında, terapist danışanın duygusal sıkıntıyla başa çıkmanın birkaç farklı yoluna sahip olmasını sağlar. Terapist, danışana seanslar sırasında ve arasında kullanabileceği çeşitli imgeleme ve stres azaltma tekniklerini öğretebilir. EMDR terapisinin bir amacı, hasta seanslar sırasında ve arasında dengeyi korurken hızlı ve etkili bir değişim sağlamaktır.
Aşama 3-6: Üç ila altıncı aşamalarda, EMDR tedavi prosedürleri kullanılarak bir hedef belirlenir ve işlenir. Bunlar danışanın üç şeyi tanımlamasını içerir:
1. Hafıza ile ilgili canlı görsel imge (The vivid visual image related to the memory)
2. Benlik hakkında olumsuz bir inanç (A negative belief about self)
3. İlgili duygular ve vücut hisleri (Related emotions and body sensations)
Ek olarak, danışan olumlu bir inanç belirler. Terapist, danışanın olumlu inancı ve olumsuz duyguların yoğunluğunu değerlendirmesine yardımcı olur. Bundan sonra, danışana görüntüye, olumsuz düşünceye ve vücut duyumlarına odaklanırken aynı anda iki taraflı uyarım setlerini kullanarak EMDR işlemeye katılması talimatı verilir. Bu setler göz hareketlerini, dokunuşları veya tonları içerebilir. Bu setlerin tipi ve uzunluğu her danışan için farklıdır. Bu noktada, EMDR istemcisine kendiliğinden olan her şeyi fark etmesi talimatı verilir.
Her uyarım dizisinden sonra, klinisyen danışana zihnini boşaltmasını ve aklına gelen düşünce, duygu, görüntü, hafıza veya duyumun ne olduğunu fark etmesini söyler. Hastanın raporuna bağlı olarak, klinisyen bir sonraki ilgi odağını seçecektir. Yönlendirilmiş odaklanmış dikkatle bu tekrarlanan setler, seans boyunca birçok kez gerçekleşir. Danışan sıkıntıya düşerse veya ilerlemekte güçlük çekerse, terapist, danışanın yoluna devam etmesine yardımcı olmak için yerleşik prosedürleri izler.
7. Aşama: Yedinci aşamada, kapanışta, terapist danışandan hafta boyunca günlük tutmasını ister. Günlük, ortaya çıkabilecek tüm ilgili materyalleri belgelemelidir. Danışana ikinci aşamada hâkim olunan kendi kendini sakinleştirici aktiviteleri hatırlatmaya yarar.
8. Aşama: Sonraki oturum, sekizinci aşama ile başlar. Sekizinci aşama, şimdiye kadar kaydedilen ilerlemeyi incelemekten ibarettir. EMDR tedavisi, ilgili tüm tarihsel olayları, sıkıntıya neden olan güncel olayları ve farklı tepkiler gerektiren gelecekteki olayları işler.
Hangi Rahatsızlıkların Tedavisinde Kullanılır?
Travmatik anılarla uğraşan ve TSSB’si olan kişilerin EMDR tedavisinden en çok yarar gördüğü düşünülmektedir. Geçmiş deneyimleri hakkında konuşmak için mücadele edenler için özellikle etkili olduğu düşünülür. Bu alanlarda etkinliğini kanıtlamak için yeterli araştırma olmamasına rağmen, EMDR tedavisi aynı zamanda tedavi etmek için de kullanılmaktadır:
· Depresyon
· Kaygı
· Panik ataklar
· Yeme bozuklukları
· Bağımlılıklar
EMDR’nin Etkili Bir Yöntem Olduğunu Kabul Eden Kurumlar
Dünya Sağlık Örgütü (WHO, World Health Organization)Amerikan Psikiyatri Birliği (American Psychiatric Association)Uluslararası Travmatik Stres Çalışmaları Birliği (International Society for Traumatic Stress Studies)Amerika Savaş Gazileri Bakanlığı (U.S. Department of Veterans Affairs)Amerika Savunma Bakanlığı (U. S. Department of Defense)Birleşik Krallık Sağlık Bakanlığı (United Kingdom Department of Health)Ulusal İsrail Akıl Sağlığı Kurulu (Israeli National Council for Mental Health)Türk Psikiyatri Derneği